هوشنگ قاجارسرلشکر هوشنگ قاجار، فرزند احمدعلی در سال ۱۳۰۴ در شیراز به دنیا آمد. وتا سال۱۳۵۷ در ارتش و اداره‌ی اطلاعات به درجه‌ی سرلشکری رسید. ۱ - تحصیل و پیشرفت در نظامدر سال ۱۳۲۲ وارد دبیرستان نظام شد و در سال‌های ۱۳۲۴-۱۳۲۷ دوره‌ی دانشکده‌ی افسری را به پایان رسانید. [۱]
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ نیروی هوایی ایران، ص۴۱۸.
او در سال ۱۳۳۸ افسر رابط مستشاری بود و به علت تسلط بر زبان انگلیسی مورد توجه مستشاران آمریکایی هم قرار گرفت، لذا در ۱/۱۰/۱۳۳۸ برای طی دوره‌ی عالی پیاده در مرکز پیاده نظام ارتش آمریکا به این کشور اعزام شد. سرگرد هوشنگ قاجار در ۲۳/۲/۱۳۴۰ به تقاضای ساواک فارس به این سازمان مامور شد. او در سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۴۲ دوره‌ی دانشگاه جنگ را به پایان برد و در ۶/۶/۱۳۴۲ معاون رکن سوم لشکر یک گارد شد. از تاریخ ۱/۸/۱۳۴۳ ضمن انتساب به آجودانی کل نیروی زمینی مجدداً به ساواک مامور شد و در اداره‌ی کل هشتم (ضد جاسوسی) به کار پرداخت. او به عنوان یک افسر مورد اعتماد سرویس‌های اطلاعاتی غرب، نخست ریاست اداره عملیات و بررسی شوروی و اقمار را در اداره کل هشتم به دست گرفت و به تدریج ارتقاع یافت. قاجار در تاریخ ۱۱/۲/۱۳۴۷ به معاونت دوم و از ۶/۸/۱۳۴۹ به معاونت اول اداره کل هشتم ساواک رسید. وی در تاریخ ۲/۲/۱۳۵۶ با درجه‌ی سرلشکری به اداره‌ی دوم (اطلاعات و ضد اطلاعات) ستاد ارتش منتقل شد و ریاست اطلاعات ضد ارتش را تا اواسط سال ۱۳۵۷ به عهده داشت. [۲]
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ ارتش ایران، ص۳۷۷.
ارتشبد فرودست ضمن تایید تسلط سرلشکر قاجار بر کار اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی، درستکاری وی را از نظر مالی به شدت مورد تردید قرار داده است. [۳]
فردوست، حسین، از ظهور تا سقوط سلطنت پهلوی، ج۲، ص۴۷۸.
۲ - دوران تصدی وی بر ساواکسازمان ضدجاسوسی ساواک که همان اداره‌ی کل هشتم نام داشت که از آغاز تاسیس ساواک توسط آمریکایی‌ها ایجاد شد و براساس چارت خود آن‌ها به دقت سازمان یافت. اداره‌ی کل هشتم از اهداف اصلی غرب در ساواک بود که در طول موجودیت ساواک، رئیس MI-۶ سفارت انگلستان و رئیس سیای سفارت آمریکا به طور منظم با آن‌ها ارتباط داشتند [۴]
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ ارتش ایران، ص۳۳۸.
و اطلاعات مفید را در اختیار آن‌ها قرار می‌داد. در زمان مدیر کلی سرتیپ هاشمی بود که در کار خود تسلطی نداشت؛ ولی معاون او، سرلشکر هوشنگ قاجار بسیار مسلط و با تجربه بود که با آمریکایی‌ها همکاری بسیار داشت. [۵]
فردوست، حسین، از ظهور تا سقوط سلطنت پهلوی، ج۱، ص۴۵۶.
طبق گفته‌های فردوست سرلشکر قاجار جزء بهترین افسرانی بود که من در خدمت سرلشکر مقدم قرار دادم و از هیچ کمکی به وی فروگذار نمی‌کرد. [۶]
علوی مقدم، مهدی قلی، اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ص۳۰۴.
[۷]
فردوست، حسین، از ظهور تا سقوط سلطنت پهلوی، ج۱، ص۳۸۸.
۲.۱ - قاجار از زبان فردوستفردوست هم‌چنین بیان می‌کند: «... سرلشکر قاجار، از زمانی که معاون مدیر کل هشتم ساواک شد حتی از خود مدیر کل هم مسلط‌تر به امور ضد جاسوسی بود، من ترتیبی دادم که معاون ضداطلاعات ارتش شود. سرلشکر قاجار در آن موقعه درجه‌ی سرهنگی داشت. او از این اقدام من خوشحال شد، زیرا آن را تنها راه ترفیع رتبه‌ی خود می‌دانست. وی پس از مدتی رئیس ضد اطلاعات ارتش شد و تا درجه‌ی سرلشکری رسید. سرلشکر مقدم از کار او بسیار راضی بود. سرلشکر قاجار سال‌ها در این سمت ماند و با تجربه شد، وی در دوران تصدی ضد اطلاعات ارتش بسیار ثروتمند شد و زندگی مجللی به راه‌انداخت. وی بعدها با درجه‌ی سرلشکری از من تقاضایی بازنشستگی کرد و من تصور می‌کردم با ثروتی که‌اندوخته است با خانواده‌اش به امریکا رفت و سرلشکر مقدم یکی دیگر را به جای او گمارد. سرلشکر قاجار تا زمانی که متصدی ضد اطلاعات ارتش بود، هر چند دیگر احتیاجی به من نداشت؛ ولی برای رعایت و حق شناسی به دیدارم می‌آمد و در مقام فرمانده‌ی ضد اطلاعات ارتش به روابط خود با انگلیسی‌ها اشاره می‌کرد، تصور می‌کنم از دوران ساواک، مدیر کل هشتم او را به انگلیسی‌ها مربوط کرده و این رابطه ادامه داشت.» [۸]
فردوست، حسین، از ظهور تا سقوط سلطنت پهلوی، ج۱، ص۳۸۸.
۳ - فعالیت‌های هوشنگ در همکاری با آمریکادر کتاب خاطرات من و فرح پهلوی آمده است که: «آمریکایی‌ها از آغاز شکل‌گیری سازمان ضد جاسوسی ساواک (اداره هشتم) در داخل آن حضور مستقیم داشتند. حتی انگلیسی‌ها در سازمان (M. I. ۶) هم با این تشکیلات همکاری داشتند. علاوه بر این آمریکایی‌ها مقر (سی- آی- ا) را در داخل سفارت آمریکا در تهران فعال کرده و مدرن‌ترین دستگاه‌های ارتباط با ماهواره، شنود تلفنی حساس و کنترل سفارتخانه‌های رقیب را در این منطقه نصب کرده بودند. که عمق فعالیت جاسوسی آمریکا در منطقه خاورمیانه با اشغال سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان پیرو خط امام (ره) کشف و مشخص شد. «سی-آی- ا» فعالیت جاسوسی و ضدجاسوسی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را از تهران هدایت و رهبری می‌کرده است؛ من (اسکندر دلدم) سرلشکر قاجار را که از نزدیک با این سازمان همکاری داشت را از نزدیک می‌شناختم و با وی ارتباط نزدیک داشتم، وی رئیس سازمان ضداطلاعات ارتش بود بنده با وی زمانی هم در شیراز (دارنگون) به شکار می‌رفتیم، سرلشکر قاجار مدت‌ها رئیس سازمان ضدجاسوسی ساواک و جانشین سرتیپ‌هاشمی‌شد اداره کل ضدجاسوسی یکی از دوایر ساواک در مقر اصلی آن در سلطنت آباد تهران بود؛ اما در استان‌های مختلف کشور به ویژه در استان‌های مرزی و مراکزی که خارجیان حضور بیشتری داشتند، هم مراکز و پایگاه‌هایی را فعال کرده بودند.» [۹]
دلدم، اسکندر، خاطرات من و فرح پهلوی، ص۶۶۶- ۶۶۵.
۴ - پایان کار ویوی در سال ۱۳۵۰ که ناصر مقدم رئیس ادارۀ دوم ارتش شد، سرلشکر قاجار به درجه‌ی سپهبدی رسید و در سال ۱۳۵۷، به جای مقدم، رئیس ساواک شد، ریاست اداره‌ی دوم ارتش را برعهده گرفت [۱۰]
علی بابایی، غلامرضا، تاریخ نیروی هوایی ایران، ص۴۱۹.
و مدت کوتاهی بعد درگذشت و تا پیروزی انقلاب سرلشکر امینی افشار جایگزین او شد. [۱۱]
فردوست، حسین، از ظهور تا سقوط سلطنت پهلوی، ج۲، ص۴۷۸
۵ - پانویس
۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «هوشنگ قاجار»، تاریخ بازیابی ۹۵/۳/۱۱. رده‌های این صفحه : انقلاب اسلامی ایران | تاریخ ایران | تراجم | درگذشتگان سده 14 (شمسی) | رجال سیاست | رجال سیاسی عصر پهلوی | ساواک | مقالات پژوهه | نظامیان عصر پهلوی
|